O projekcie "Supełek - chronimy pamięć naszego miasteczka"

Istnieje wiele sposobów mówienia, pisania i uczenia o przeszłości. Jednym z nich jest Wielka Historia, opiewana w dziełach literackich, uczona w szkole, upamiętniana na pomnikach. Wielka Historia opisująca bohaterów narodowych bitwy, wojny, rozejmy, zwycięstwa i klęski jest nam potrzebna do tego byśmy wiedzieli kim jesteśmy i co zawdzięczamy naszym przodkom. Ostatnio jednak coraz częściej uświadamiamy sobie, że Wielka Historia byłaby pozbawiona treści bez tej drugiej, bez Małej Historii, tej, która wyłania się z opowieści starszych ludzi, z pożółkłych zdjęć w rodzinnych albumach, z opowiadanych w miasteczku anegdot czy legend. Mała Historia, obecna w ludzkiej pamięci, przechowuje niezwykle cenne, ale też ulotne treści, pomijane przez Wielką Historię: smaki i zapachy dzieciństwa, zabawne wierszyki, tajemnicze opowieści czy pamięć o jakimś oryginalnym przodku lub sąsiedzie.

Nasz projekt to zawiązanie symbolicznego "SUPEŁKA pamięci", próba zanotowania bezcennych okruchów przeszłości tak, by nie odeszły w zapomnienie wraz z ostatnim pokoleniem, które pamięta czasy międzywojenne.

Projekt SUPEŁEK ma służyć ukazaniu historii zapisanej w pamięci starszego pokolenia i odtworzonej w rozmowach z młodzieżą oraz zestawieniu powstałych w efekcie tych rozmów map mentalnych z wiedzą książkową i potocznym wyobrażeniem o lokalnej historii. Projekt zakłada przygotowanie prac literackich, plastycznych i fotograficznych w ramach otwartego konkursu, skierowanego do młodzieży gimnazjalnej i licealnej z Michałowa, która wcieli się w rolę badaczy historii i na podstawie rozmów z najstarszymi mieszkańcami miasteczka opisze, zilustruje lub sfotografuje jego przedwojenną przeszłość, ze szczególnym uwzględnieniem różnych grup narodowych i religijnych wówczas tutaj zamieszkujących. Ukoronowaniem projektu będzie publikacja "Księgi Pamięci" - monografii będącej zbiorem tekstów, rysunków i zdjęć przedstawiających przedwojenną, wielokulturową przeszłość Michałowa.

Obok rejestracji historii zapamiętanej przez najstarszych mieszkańców Michałowa w postaci "Księgi Pamięci", SUPEŁEK ma na celu wzmocnienie więzi między nastoletnią młodzieżą a jej dziadkami i pradziadkami, noszącymi w swej pamięci wspomnienie przedwojennych stosunków etnicznych o szczególnym znaczeniu historycznym i socjologicznym. Naszym zamiarem jest bowiem nie tylko rozwijanie dialogu międzykulturowego, ale także stworzenie warunków porozumienia międzypokoleniowego: wytworzenia w młodzieży motywacji do żywego zainteresowania przeszłością oraz klimatu szacunku dla tej przeszłości w całej jej wielokulturowej różnorodności.

Cele poznawcze

Zanotowanie ostatnich śladów pamięci po czasach przedwojennych i ówczesnych mieszkańcach Michałowa, ze szczególnym uwzględnieniem relacji między różnymi grupami narodowymi i religijnymi wówczas tu zamieszkującymi: Jak żyły narodowości w przededniu wojny? Czym się trudniły? Jak spędzały czas? Jakie były między nimi relacje? itp.

Przewidywane efekty społeczne

• Zaktywizowanie i zintegrowanie michałowskiej młodzieży wokół celów projektu,
• Wzrost zainteresowania problematyką wieloetniczności i wielokulturowości,
• Przyrost wiedzy historycznej, większa świadomość lokalnej wielokulturowej przeszłości,
• Ukształtowanie postawy szacunku dla świadków historii i ich osobistych przeżyć,
• Wzmocnienie więzi międzypokoleniowej, integracja społeczności,
• Rozwój umiejętności interpersonalnych, komunikacyjnych,
• Promocja wielokulturowego dziedzictwa Michałowa i regionu.

Adresaci i beneficjenci

Adresatami projektu i jego bezpośrednimi beneficjentami jest młodzież gimnazjalna i licealna z Michałowa i najbliższych okolic miasteczka.

Jesteśmy przygotowani na udział w konkursie ok. 80 osób. Liczba uczestników jest ograniczona ze względu na konieczność ich wstępnego przygotowania w zakresie "metodologii" zbierania danych w drodze wywiadów - rozmów z przedstawicielami najstarszego pokolenia mieszkańców Michałowa i wykorzystania uzyskanych tą drogą informacji jako materiału historycznego. Przewidujemy przeprowadzenie czterech warsztatów przygotowawczych, każdy skierowany do ok. 20 uczestników, podzielonych na dwie grupy wiekowe: gimnazjalną i licealną.

Szczególną grupę uczestników projektu stanowią przedstawiciele najstarszego pokolenia mieszkańców Michałowa noszący w swej pamięci wspomnienie przedwojennych stosunków etnicznych. Pozyskanie tych osób do udziału w projekcie jest jednym z najtrudniejszych zadań stojących przed jego uczestnikami, do którego zostaną przygotowani podczas specjalnie przygotowanych warsztatów.

Działania

Działania realizowane w ramach projektu SUPEŁEK ukierunkowane są na wspólne pisanie "Księgi Pamięci" - monografii, która będzie zbiorem tekstów, rysunków i zdjęć przedstawiających przedwojenną przeszłość Michałowa, tak jak została zapamiętana przez najstarsze pokolenie mieszkańców.

W tym celu ogłaszamy otwarty konkurs skierowany do młodzieży gimnazjalnej i licealnej z Michałowa, która zechce wcielić się w rolę badaczy historii i - na podstawie rozmów z przedstawicielami najstarszego pokolenia - opisze, zilustruje lub sfotografuje przedwojenną przeszłość miasteczka, ze szczególnym uwzględnieniem różnych grup narodowych i religijnych wówczas tu zamieszkujących. Najlepsze prace - literackie, plastyczne i fotograficzne - zostaną opublikowane w "monografii pamięci". Tym sposobem uczniowie wezmą czynny udział we wszystkich etapach przygotowywania "Księgi Pamięci" - od jej napisania po zilustrowanie. Obok publikacji drukiem, równolegle stworzona zostanie strona internetowa projektu.

Integralną częścią projektu SUPEŁEK są warsztaty przygotowawcze skierowane do uczestników konkursu. Warsztaty zostaną przeprowadzone przez studentów socjologii UwB i poświęcone będą "metodologii" zbierania informacji w drodze rozmów ze starszymi osobami. Pod względem treści i sposobu przekazu warsztaty dostosowane będą do specyfiki stojącego przed młodzieżą zadania oraz możliwości poznawczych 15-19-latków.

Dodatkowo, w odstępie ok. dwóch tygodni od ogłoszenia konkursu odbędzie się spotkanie konsultacyjne z jego animatorami, poświęcone ewentualnym problemom napotkanym przez uczestników podczas przygotowywania prac konkursowych. Ponadto, uczestnicząca w warsztatach młodzież będzie miała możliwość stałego kontaktu z animatorami konkursu - za pośrednictwem specjalnie stworzonego w tym celu konta internetowego: supelek@uwb.edu.pl.

Publiczna prezentacja "Księgi Pamięci" połączona będzie z wykładem prof. Edmunda Dmitrowa nt. pamięci historycznej i konferencją prasową, w której udział wezmą autorzy wyróżnionych prac. Oprócz publikacji najlepszych prac w "Księdze Pamięci", dodatkową nagrodą w konkursie będzie udział laureatów w profesjonalnych warsztatach medialnych prowadzonych przez p. Agnieszkę Tarasiuk, specjalistkę w dziedzinie medialnych technik prezentacji, oraz wycieczka po Białymstoku, podobnie jak Michałowo - mieście wielu kultur.